De kunst van programmeren #3

“In 2008 begon ik met Literaturia, met onder anderen Gerrit Komrij, Vamba Sherif en Abdelkader Benali,” vertelt Stefan. “Maar eigenlijk was ik al vijf jaar eerder betrokken bij Noorderzon via Arno’s Aperitief. Daar deed ik absurde hoorspelen met het publiek of speelde ik een zogenaamde fake-gast. Dan zat ik daar met een pruik op en een raar stemmetje te doen alsof ik iemand anders was. Dat was toen nog voor de radio, dus wie er niet bij was, had geen idee.” 

&Literaturia is het literaire en poëtische programma van Noorderzon. Die & in de naam is geen toeval. “Toen Noorderzon werd omgedoopt tot Festival of Performing Arts & Society en het programma &Society ontstond, merkten we dat daar ook veel schrijvers en dichters kwamen spreken. Omdat beide programma’s in dezelfde tenten plaatsvonden, besloten we die verbondenheid te benadrukken. Zo werd het &Literaturia.” 

Het programmeren van Literaturia kwam voor Stefan bijna als vanzelf. “Ik organiseerde al kleinschalige literaire avonden en kende veel schrijvers en dichters. Op een dag heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik naar Mark Yeoman gestapt. Op Noorderzon was een tent die overdag werd gebruikt voor etentjes met bedrijven en sponsors. Maar ’s avonds? Dan was die tent perfect voor literatuur en poëzie. Het had al de uitstraling van een café; alles wat ontbrak was een klein podium en een microfoon. Mark vond het een goed idee (althans, dat denk ik), en zo mocht ik het een jaartje proberen. En nu zitten we hier, jaren later, nog steeds over Literaturia te praten.” 

“Wat past er in het programma? Dat is best een moeilijke vraag. Het makkelijke antwoord is fingerspitzengefühl, maar dat is niet helemaal waar. Literatuur en poëzie zijn zo breed dat je echt moet zoeken naar de krenten in de pap. Wat vinden bezoekers leuk? Maar belangrijker nog: waarmee kun je ze verrassen? Je moet niet altijd de makkelijke weg kiezen, soms een beetje eigenwijs zijn.” 

Door de jaren heen heeft Stefan de Noorderzonbezoeker goed leren kennen. “Als zij enthousiast zijn, dan vergeet je dat niet snel.” Het mooiste aan programmeren vindt hij wanneer het publiek precies zo reageert als hij hoopte—of dat nu ontroering, lachen of totale aandacht is. “Wat ik hoop dat bezoekers meenemen na een voorstelling? Dat het leven uit verhalen bestaat en dat luisteren naar anderen je verrijkt. Dit kan trouwens zo op een tegeltje.” 

Het maken van het programma is volgens Stefan een proces dat het hele jaar doorgaat. “Mensen denken vaak dat ik pas in de zomer begin, maar dat is echt niet zo. Ik ben er 365 dagen per jaar mee bezig. Als ik een boek lees, de krant opensla, een voorstelling bezoek of met iemand praat—Noorderzon en Literaturia zitten in mijn hoofd. Voor altijd, ben ik bang.” 

Voor de editie van 2025 belooft Stefan een programma vol verhalen over de wereld van nu. “Een kleine teaser? Jeukwoorden, Indische verhalen, de wolf, vier vrienden uit Liverpool, veel poëzie en een literaire zondagsdienst.”