Stadsuitleg: Waarom de stad eruitziet zoals-ie eruitziet

In elke aflevering behandelen we een thema. We hebben het over hoe gezond de stad Groningen eigenlijk is, maar ook over de afweging tussen renovatie en sloop, over hoe belangrijk het is om zorgvuldig om te gaan met erfgoed, en over wat cultuurhistorisch onderzoek is – en waarom het nodig is. In één van de afleveringen laten we door middel van verschillende uitbreidingsplannen zien dat Groningen nooit slaapt. Ook is er volop ruimte voor vragen. Domme, slimme, rare, verrassende of bloedserieuze vragen: alles mag. 

En weten de experts het niet? Dan zetten we een hulplijn in. Niemand gaat zonder antwoord de deur uit! Na afloop snap je ineens veel meer van de stad waar je je elke dag doorheen beweegt. 

Maandag 18 augustus, 15.00 tot 16.00 uur
Uitbreidingsplannen – wat zijn het, en waarom zijn ze er?
Vanaf de twintigste eeuw ontwikkelen steden zich op basis van plannen. Klinkt logisch, maar toch ontstonden in de eeuwen daarvoor straten meestal pand voor pand. Vanaf 1901 moesten steden uitbreidingsplannen maken, wilden ze zich ontwikkelen.

In Groningen heeft elk uitbreidingsplan dat sindsdien langsgekomen is, zijn sporen nagelaten. Van het eerste Plan van Uitleg van Mulock Houwer uit 1903 tot de plannen van Berlage en Schut uit 1928 en 1932. Maar ook de structuurplannen van na de Tweede Wereldoorlog hebben tot op de dag van vandaag invloed op hoe we de stad beleven.

Op dit moment is de omgevingsvisie Levende Ruimte de onderlegger van de stadsontwikkeling. Twee mensen komen langs die namens de gemeente Groningen hun vinger dagelijks in de stadsontwikkelingspap steken: planoloog Jan Pieter Koppert en Alfred Kazemier, directeur Ruimtelijk Beleid & Ontwerp. Ook GRAS-directeur Peter Michiel Schaap schuift aan. Hij weet alles over Berlage, Schut en Mulock Houwer, maar kan ook als geen ander de moderne stadsontwikkeling duiden.

Wat ligt er op ons bord? Wat kunnen we leren van de oude uitbreidingsplannen en structuurplannen? En op welke plekken in de stad zie je de invloed van Berlage, Schut en Mulock Houwer nog terug?

Dinsdag 19 augustus, 15.00 tot 16.00 uur
Cultuurhistorie: zonder verleden geen toekomst
Waarom past een bepaald gebouw beter op de ene plek en minder goed op de andere? Hoe behoud je het karakter van een dorp of stad bij grote ingrepen? Hoe kan het verleden van betekenis zijn bij het nadenken over en het vormgeven van de toekomst? Kortom: wat is cultuurhistorie en waarom is het zo belangrijk?

Cultuurhistorie gaat niet alleen over de gebouwde omgeving en het landschap, maar ook over het ontstaan, de oorsprong, de eigenheid en de identiteit van gebieden. Dat zit ‘m net zo goed in de mensen als in de stenen en het landschap. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Landschapsarchitect Lieke Jildou de Jong verbindt op haar beurt het verleden met de toekomst. Dat doet ze met het project De Fivel. De in het landschap aanwezige sporenvan deze voormalige rivier in het noordoosten van Groningen laten zien hoe natuur en mensen samen het landschap maakten. Dianne Maas-Flimis bouwmeesterversterking bij de gemeente Groningen. Ze maakt zich hard voor de identiteit van de dorpen in het aardbevingsgebied,komt op voor bewoners, maar onderzoekt ook het toekomstperspectief. Planoloog en bijzonder hoogleraar Zef Hemel doet wandelend onderzoek in Noord-Nederland. Daar komt hij gebieden, mensen en landschappen tegen die stuk voor stuk iets te vertellen hebben.  

Lieke, Dianne en Zef laten elk vanuit hun eigen perspectief zien hoe cultuurhistorie kan bijdragen aan het vinden van passende, duurzame oplossingen.  

Woensdag 20 augustus, 15.00 tot 16.00 uur
Ruimte in de binnenstad
De stad Groningen groeit. Veel mensen zijn en komen hier graag: om te wonen, werken, winkelen, onderwijs te volgen en te verblijven.Dat zie je terug in de druk op de openbare ruimte in de binnenstad. Want hoe houd je die leefbaar bij een alsmaar groeiende stad? En hoe neem je daarbij de wensen vanuit de samenleving mee? Welke ingrepen doe je en welke niet?En vooral ook: waarom maak je die keuze?  

De Groninger binnenstad is door de eeuwen heen vaak veranderd. Neem alleen al de Grote Markt: die ging in dik vijftig jaar tijd in stapjes van verkeersrotonde naar verblijfsruimte. Misschien herinner je je nog het witte, modernistische stadshuis van J.J. Vegter? Of staat de tijd van voor het Forum en de gele steentjes nog helder op je netvlies?  

Ook op dit moment wordt door veel mensen volop nagedacht over de ruimte in de binnenstad: hoe die kan worden ingedeeld, voor wie die ruimte is en hoe de binnenstad kan aansluiten op de omringende wijken. In een panel nemen drie van die mensen plaats die namens de gemeente Groningen dagelijks nadenken over de binnenstad.  

Cultuurhistoricus Ilse Huitema keek voor haar afstudeeronderzoek wat je in de stad van nu terugziet van de 20ste-eeuwse plannen voor de binnenstad. Ben van der Meer kent als stadsbouwmeester die hedendaagse binnenstad als geen ander. En ook stedenbouwkundige en landschapsarchitect Jaco Kalfsbeek heeft haast dagelijks het stadscentrum op zijn bureau liggen. Samen kunnen ze alles vertellen over het verleden, heden en toekomst van Groningen.