Style & Society: Jazz

Jazz is meer dan muziek. Het is een manier van spreken, van protesteren, van ademhalen in een wereld die soms de adem beneemt. Duke Ellington noemde jazz ooit “een graadmeter van de democratie” – een kunstvorm die vrijheid, inclusiviteit en individualiteit belichaamt, maar ook strijdlustig wordt wanneer die idealen worden geschonden. Vanaf Louis Armstrongs indringende vertolking van (What Did I Do to Be So) Black and Blue in 1929 tot Charles Mingus’ felle Fables of Faubus uit 1956, klonk jazz als aanklacht én oproep. 

In dit gesprek onder leiding van Jelte Posthumus duiken saxofonist Benjamin Herman en jazzhistoricus Loes Rusch in de politieke kracht van jazz – toen én nu. Hoe werd jazz een vorm van activisme? Hoe gingen (en gaan) muzikanten om met onrecht, racisme en ongelijkheid? En hoe klinkt dat vandaag, in een tijd waarin maatschappelijke spanningen opnieuw toenemen? Een urgente ontmoeting over swing, strijd en vrijheid – en over hoe jazz nog altijd het ritme van verzet laat horen. 

Saxofonist en muzikale alleseter Benjamin Herman behoort al dertig jaar tot de meest productieve musici van zijn generatie in Nederland. Na zijn deelname aan de Monk Competition in 1991 en een periode van studie bij Dick Oatts in New York, bracht hij tot nu toe meer dan 50 albums uit – zowel solo als met zijn groove-georiënteerde ensemble New Cool Collective. 

Zijn solowerk beweegt zich van postmoderne interpretaties van klassieke Nederlandse avant-garde (met drumicoon Han Bennink en enfant terrible Misha Mengelberg) tot samenwerkingen met dichters, popsingers en hiphopartiesten. Naast experimentele punkjazz-projecten als Bughouse en The Itch, verkende hij ook rijk gearrangeerde jaren ’70-producties in de stijl van Creed Taylor (zoals Deal en Project S) en ingetogen bewerkingen van evergreens (Trouble, Café Solo). 

Als een van de meest zichtbare jazzmusici van Nederland schrijft Herman ook columns en presenteert hij al twaalf jaar een radioprogramma op nationale radio. Hij werd bekroond met talloze muziekprijzen, maar is stiekem het trotst op het feit dat hij door Esquire Magazine tot best geklede man van Nederland werd uitgeroepen – en dat zelfs twee keer. 
 
Loes Rusch is docent en muziekwetenschapper, verbonden aan de conservatoria van Amsterdam, Den Haag en de Universiteit Utrecht. Als (post)doctoraal onderzoeker was ze betrokken bij diverse internationale onderzoeksprojecten, zoals Rhythm Changes, CHIME, waarvoor ze onderzoek deed naar de ontwikkeling van jazz in Nederland. In het kader van het onderzoeksproject IMPRODECO (Universiteit Utrecht) doet ze onderzoek naar de ontwikkeling van jazzonderwijs en cultuurbeleid vanuit een postkoloniaal perspectief. Daarnaast speelt Loes baritonsaxofoon en werkt ze als programmeur bij het Wonderfeel festival.